Ik weet hoe belangrijk het is voor jou (en je kind) om hier achter te komen. Heb je wel eens gedacht aan hoogbegaafdheid? Dit komt bij ongeveer 10% van de hoogsensitieve kinderen voor. Best vaak dus. Er zijn een aantal signalen waar ik op let als ik een hoogsensitief kind begeleid. Ik ben benieuwd of jij deze herkent bij jouw kind.

Hoewel hoogbegaafdheid bij kinderen steeds eerder wordt gesignaleerd, zijn er helaas nog te veel kinderen waarbij het niet of laat wordt opgemerkt. Dat is een gemiste kans.

Want mocht jouw hoogsensitieve kind tevens hoogbegaafd blijken te zijn, dan heeft het speciale behoeften. Zoals bijvoorbeeld contact met kinderen die ook op dezelfde manier denken. En voldoende aanvoer van nieuwe ervaringen en cognitieve uitdagingen.

Krijgt jouw hoogbegaafde kind dit niet, dan gaat het zich chronisch ‘niet happy’ voelen. En hoe langer het duurt voordat we zien wat er speelt bij jouw kind, des te langer je kind worstelt met zichzelf. En hoe langer jij als ouder worstelt.

Daarom wil ik met jou een aantal signalen doornemen die kunnen wijzen op hoogbegaafdheid bij je hoogsensitieve kind.

Als namelijk blijkt dat jouw kind hoogbegaafd is dan kan dit verklaren waarom jouw kind zich niet fijn voelt. En het prettige is ook dat je jouw kind dan veel gerichter kan helpen zodat het zich wél happy gaat voelen.

Dat is wat je wil: een gelukkig kind.

10% van de hoogsensitieve kinderen is hoogbegaafd

Het zou helemaal niet gek zijn als zou blijken dat jouw hoogsensitieve kind hoogbegaafd is. Onder hoogsensitieve kinderen komt hoogbegaafdheid namelijk vaker voor.

Kijk je naar de Nederlandse bevolking dan is ongeveer 2,5 % van de mensen hoogbegaafd. Kijk je echter naar de groep mensen die hoogsensitief is, dan is ongeveer 10 procent hoogbegaafd.

Dit komt omdat het gros van de hoogbegaafden ook hoogsensitief is.

Wanneer is je kind hoogbegaafd?

Om te beoordelen of jouw kind hoogbegaafd is moet het aan een aantal voorwaarden voldoen. En hoewel er verschillende modellen zijn over hoogbegaafdheid mag je ervan uitgaan dat jouw kind hoogbegaafd is als:

• Het over een uitzonderlijke intelligentie beschikt (IQ hoger dan 130)
• Het heel creatief is in zijn/haar denken.
• Het over veel doorzettingsvermogen beschikt, met name bij die taken die het interessant vindt.

Ik zie die intelligentie niet hoor

Zie jij het niet, die zogenaamde hoge intelligentie bij je kind? En merk jij ook weinig van een groot doorzettingsvermogen?

Lees toch maar even door. Het gebeurt me te vaak dat ouders het niet zien bij hun kind, maar dat het er wel is.

Signaal 1 Een ander gezinslid is hoogbegaafd

Als er één signaal is dat kan wijzen op hoogbegaafd bij jouw hoogsensitieve kind is dan is dat als één van de andere gezinsleden hoogbegaafd is.

Als jij het bent, je eventuele partner of een broertje of zusje dan is de kans groot dat jouw kind het ook is.
Sterker nog, als één kind in het gezin hoogbegaafd is, is de kans groot dat alle leden in het gezin hoogbegaafd zijn.

Naast mijn eigen professionele ervaring, dat bovenstaande daadwerkelijk het geval is, zijn dit ook de bevindingen van de Engelse organisatie The Gifted Development Center.

Zij beschikken over een hele berg van data over hoogbegaafde kinderen. En ze weten niet alleen veel van deze kinderen, maar ook van hun ouders en andere familileden.

Uit onderzoek van hen blijkt ook:
• Broers en zussen scoren meestal binnen 5-10 punten op een IQ test (wanneer 1 hoogbegaafd is getest)
• Ouders scoren vaak binnen 10 punten, vergeleken met hun kinderen.

Hoe zit dit in jouw gezin? Heb je hier zicht op?

Signaal 2 Je herkent je kind in het hoogstimulatieve kind

Een tweede signaal dat kan wijzen op hoogbegaafdheid bij jouw kind is als je jouw kind herkent in het hoogstimulatieve kind. Dan ben ik extra alert.

Hoogstimulatieve kinderen zijn, mocht dit begrip nieuw voor je zijn, die hoogsensitieve kinderen die naast het diepe denken ook actiegericht en beweeglijk zijn.

Ze houden van nieuwe ervaringen en kunnen zich snel vervelen.

Ik ben in dit geval alert omdat Hoogstimulatieve kinderen veel overeenkomsten vertonen met hoogbegaafde kinderen.

Ze hebben beide doorgaan eens drang naar autonomie, weten vaak goed wat ze willen en hebben honger naar nieuwe ervaringen. Ook raken ze makkelijk overprikkeld en zijn creatief in hun denken.

Onderzoek in Engeland onder volwassen HSP-HSS (Hig Sensitive Person – High Sensation Seeker) laat zien dat 40% van hen hoogbegaafd is.

Ook Nederlands onderzoek van Saskia Klaaysen laat zien dat het percentage hoogbegaafden onder de HSP-HSS mogelijk hoger ligt dan de 10 procent waar ik het in mijn inleiding over had.

Signaal 3 Je kind heeft een opvallend groot taalbegrip, of wiskundig inzicht

Begrijpt jouw kind meer dan voor zijn kalenderleeftijd gewoon is of blijk het al cijferend te kunnen rekenen terwijl het nog maar 6 is? Dan zie ik dit ook als een signaal.

Hoogbegaafde kinderen hebben vaak een cognitieve ontwikkelingsvoorsprong.

Herken je dit niet bij jouw kind? Besluit dan niet te snel dat het dus niet hoogbegaafd is. Want hoewel het een duidelijk signaal is, is het ontbreken ervan niet meteen een reden om te zeggen dat er geen sprake van hoogbegaafdheid is.

Zeker bij een tweede kind zien ouders veel minder goed dat hun kind hoogbegaafd is. Dat laten ook de data van The Gifted Development Center zien. Zij zeggen:

Tweede kinderen’ worden minder snel als hoogbegaafd erkend dan oudste kinderen die enig kind zijn. Ze hebben vaak tegengestelde interesses in vergelijking met hun oudere broer of zus en zijn minder geneigd interesse te hebben in prestaties.

Enkele zaken waar ik op let:
• Of een kind voor zijn leeftijd heel veel begrijpt (ik hoef mijn taal en instructies haast niet aan te passen)
• Of een kind meervoudige taken met gemak kan uitvoeren. (Als een kind dit niet kan, wil ook dit niet zeggen dat hoogbegaafdheid van de baan is.)

Signaal 4 Je kind is creatief en legt verbanden

Wat bijna altijd opvalt bij hoogbegaafde kinderen is hun vindingrijkheid en creatieve denkvermogen bij bepaalde problemen die ze moeten oplossen.

Zo heb ik eens een meisje begeleid van 7 jaar oud, dat in een spel emoties moest benoemen bij bepaalde situaties. Bij de vraag ‘Hoe zou je het vinden om in een toneelstuk de hoofdrol te krijgen?’ was haar antwoord:

Ik zou me blij voelen, omdat ik het leuk vind om toneel te spelen.
Ik zou me verdrietig voelen, omdat mijn vriendin misschien wel dezelfde rol wilde als ik en dan teleurgesteld is.
Ik zou bang zijn dat ik mijn tekst zou vergeten.
Ik zou boos zijn omdat het ook kan zijn dat ik een boom zou moeten spelen.

Misschien vind jij dit een heel gewoon antwoord voor een kind, toch is dit niet zo.

Dit meisje liet (o.a.) met dit antwoord aan mij zien hoe zij denkt: veelomvattend, vanuit meerdere invalshoeken, en gelaagd. Niet heel standaard voor een 7-jarige.

Signaal 5 Je kind is kritisch

Ik geloof niet dat ik veel hoogbegaafde kinderen ben tegengekomen, in al die jaren dat ik met kinderen werk, die niet kritisch zijn.

In hoge mate kritisch zijn is dan ook één van de kenmerken van een hoogbegaafd kind. Echt: hoogbegaafde kinderen merken veel op!

Kritisch zijn gaat in het geval van hoogbegaafdheid over zien wat er niet goed is, want niet af is, wat niet compleet is. Ze zien de kleinste dingen. Zowel bij zichzelf als bij de ander.

Ik maak vaak tekeningetjes om mijn woorden te verduidelijken, maar ik ben van nature een beetje slordig. Ik teken bijvoorbeeld het dak van een huis niet ‘af of ik vergeet een hoofd vast te maken aan de romp van een poppetje.
Een hoogbegaafd kind valt dit op. En zegt hier wat van.

Signaal 6 Je kind is angstig

Hoewel angst zeker niet hét signaal is dat duidt op hoogbegaafdheid is, tref ik het bij deze kinderen vaak aan.

Dit komt omdat oogbegaafde kinderen, vanwege hun ontwikkelingsvoorsprong, al eerder dan leeftijdsgenoten door hebben hoe complex het leven is en wat er in de wereld gaande is. Hierdoor ontwikkelen ze vaak angsten.

Ze snappen hoe ingewikkeld alles is, maar ze kunnen het nog niet goed bevatten.

Wat mij opvalt is dat de angsten vaak intens ervaren worden en hardnekkig zijn. Je krijgt ze niet zomaar weg en je kind heeft er veel last van.

Als jouw kind sterke angsten kent dan kan het een signaal zijn dat er hoogbegaafdheid speelt.

Signaal 7 Je kind heeft een heel sterk inlevingsvermogen

Als jouw kind een héél sterk inlevingsvermogen heeft dan gaan mijn antennes ook uit. Hoewel dit natuurlijk een kenmerk is dat ook bij hoogsensitiviteit hoort, zie ik hierin verschillen tussen hoogsensitieve kinderen die hoogbegaafd zijn en die het niet zijn.

Bij hoogsensitieve kinderen die tevens hoogbegaafd zijn zie ik dat het inlevingsvermogen dieper gaat en verder reikt dan bij hoogsensitieve kinderen die niet hoogbegaafd zijn.

Om het duidelijker te maken: een hoogsensitief kind leeft zich in in de mensen die het goed kent zoals een juf, een gezinslid, of een kind in de klas. Ook is het begaan met dieren en met het welzijn van de wereld waarin het leeft.

Een hoogbegaafd hoogsensitief kind is daarnaast ook in staat om zich met gemak in te leven in relatief onbekenden, zoals een coach die het voor het eerst ontmoet. En ik zie dat ze zich dieper en breder in de wereldproblematiek inleven.

Het is ook dit inlevingsvermogen dat voor de intense angsten zorgt.

Dit verschil heeft met hun intelligentie te maken, met hun bereik. Ze zijn nog beter in staat om aan te voelen en in te voelen hoe het met een ander is en wat er kan gebeuren.

Signaal 8 Moeite met voor zichzelf op te komen

Tot slot van dit artikel wordt mijn aandacht ook gewekt als jij me zou vertellen dat jouw kind in sociale situaties met leeftijdgenoten niet tot nauwelijks voor zichzelf op kan komen.

Vertel jij mij bijvoorbeeld dat het zich heeft laten opsluiten op de wc op school en daar niets van zei, dan zou dat kunnen passen bij een hoogsensitief hoogbegaafd kind.

Vertel jij mij dat je kind niet aan de beurt komt omdat anderen zich ergens voordringen? Durft het geen ‘nee’ te verkopen als het gevraagd wordt om te spelen, terwijl het geen zin heeft?

Ik geloof dat ik in al die jaren dat ik met kinderen werk niet eerder een hoogbegaafd kind in mijn praktijk ben tegen gekomen dat goed voor zichzelf kon opkomen. (Dit betekent dus niet dat ze niet bestaan. Bij mij komen natuurlijk alleen die hoogbegaafde kinderen die het moeilijk hebben.)

Nog meer dan de meeste hoogsensitieve kinderen die niet hoogbegaafd zijn willen ze de ander niet teleurstellen en hebben ze geen idee hoe ze moeten omgaan met de reactie van de ander als ze opkomen voor zichzelf.

2 redenen waarom je wil weten of je kind hoogbegaafd is.

Nu je bovenstaande signalen hebt gelezen en je er wellicht enkele herkent bij je kind, rijst de vraag of het wel belangrijk is om te weten of je kind hoogbegaafd is. Is dat belangrijk?

Je zult er van staan te kijken hoeveel ouders ik tref die van mening zijn dat de hoogte van de cognitieve intelligentie niet uitgezocht hoeft te worden. ‘Aan zijn slimheid ligt het niet. Dat weten we wel, dat ie slim is. Dat hoeven we niet uit te zoeken.’

Maar wat als het wél aan de slimheid ligt van je kind dat het zich niet zo fijn voelt, snel overprikkeld is en weinig echte vrienden maakt?

Ik geef je 2 redenen waarom het juist een goed idee kan zijn om wel te laten onderzoeken.

1 Het welzijn van je kind knapt op als het onder gelijkgestemden is

Een belangrijke reden om je kind te laten onderzoeken op zijn of haar intelligentie is als er naast een vermoeden van hoogbegaafdheid is en het moeilijk (hechte) aansluiting vindt met leeftijdsgenoten.

Als het IQ van jouw kind echt heel hoog is, bijvoorbeeld hoger dan 140, dan is de afstand tussen je kind en leeftijdsgenoten vaak te groot om hechte vriendschappen te kunnen ontwikkelen.

Maar je weet dat het hebben van vriendjes en hiermee kunnen levellen uitermate belangrijk is voor je kind. Het bepaalt in grote mate hoe happy het zich voelt.

Door uit te zoeken hoe het zit met de intelligentie van je kind kunnen we dus een verschil gaan maken voor jouw kind. Als namelijk blijkt dat jouw kind zich unhappy omdat het zo veel verschilt van leeftijdsgenoten, kan dit verholpen worden door het in contact te brengen met gelijken!

En vergis je niet in de kracht die hierin schuilt gaat: door veel in contact te zijn met kinderen met een vergelijkbaar denkvermogen, zie ik keer op keer dat het welzijn van een hoogbegaafd kind opknapt.

2. Soms kan alleen voltijds hoogbegaafdheidsonderwijs jouw kind bieden wat het nodig heeft

Een tweede belangrijke reden om de intelligentie te willen onderzoeken heeft te maken met het belang van goed onderwijs voor je kind. Ook jouw kind heeft recht op continue ontwikkeling.

Ook jouw kind heeft het nodig om te blijven groeien en heeft het nodig om ergens moeite voor te moeten doen. Het is niet de bedoeling dat jouw kind het basisonderwijs met 2 vingers in de neus doorkomt.

Liever niet zelfs. Voor het ontwikkelen van zelfvertrouwen bij je kind en voor een groei-mindset moet het niveau van het onderwijs net iets hoger liggen dan de ontwikkeling van het kind.

Hoogbegaafde kinderen zijn ook lang niet allemaal voorbeeldige, leergierige leeringen die enkel 1 scores op de CITO behalen.

Nee. Bij hoogbegaafde kinderen zien we ook kinderen die:
– Uitgeblust, passief en verveeld zijn.
– Leergierig, maar met een dysharmonisch leerprofiel en wisselende CITO-scores.
– Opstandig en tegendraads gedrag laten zien.

Goed onderwijs voor hoogbegaafde kinderen betekent dat er kennis en oog is voor al deze type hoogbegaafde kinderen.

En hoewel steeds meer scholen een goed aanbod hierop ontwikkelen, wordt geadviseerd om bij een IQ van 140 en meer op zoek te gaan naar een school met voltijds hoogbegaafdheidsonderwijs. Zodat jouw kind krijgt wat het nodig heeft om zich te kunnen ontwikkelen en happy te voelen.

Een lang verhaal kort

Als jouw kind hoogsensitief is, dan is er dus een kans van ongeveer 10% dat jouw kind hoogbegaafd is. Er zijn verschillende signalen die hierop kunnen wijzen, waaronder het vookomen van hoogbegaafdheid bij een ander lid in het gezin.

Het is belangrijk om bij vermoedens van hoogbegaafdheid uit te zoeken of het ook echt zo is. Zeker als het welzijn van je kind in het gedrang is.