Hoogsensitiviteit

Perfecte hartjes – hoe je een hoogsensitieve kleuter helpt

Perfecte hartjes

Voor het magazine van de Kleuteruniversiteit, dat gemaakt wordt voor professionals in de dagopvang en het basisonderwijs, mocht ik een artikel schrijven over hoogsensitieve kinderen.

Hoe je een hoogsensitieve kleuter helpt

Het valt meester Raymond op dat Elin (groep 1) schrikt als hij andere kinderen ergens op aanspreekt of als hij de hele klas vraagt om rustiger te spelen. Het komt vaak voor dat Elin dan begint te huilen en het duurt lang voor ze weer verder kan met haar spel. Haar uitleggen dat deboosheid niet op haar gericht is, lijkt niet te helpen en zijn stem veranderen kan ook niet. Hoe kan de meester Elin helpen?

Voor het antwoord moeten we kijken naar hoogsensitiviteit*. Ongeveer twintig procent van de wereldbevolking, en dus ook van de kinderen, heeft deze eigenschap. Dat betekent dat zij op een meer sensitieve manier reageren op hun omgeving.

Hoewel het grootste deel van de hoogsensitieve kinderen rustig overkomt, zijn er ook kinderen die het sensitieve combineren met een actiegericht karakter.

Hoogsensitieve kinderen hebben zes, in meer of mindere mate voorkomende, kenmerken:

1. Pause to check

Een hoogsensitief kind stapt een nieuwe omgeving in met voorzichtigheid,
nieuwsgierigheid en interesse. Waar anderen er induiken, kijkt dit kind eerst de kat uit de boom en neemt het de nieuwe omgeving goed in zich op.

2. Reactief & op zijn hoede

Een hoogsensitief kind luistert goed naar wat een volwassene zegt, voert instructies uit en is enigszins angstigvoor de reactie van deze volwassene.

3. Goed werk willen leveren & goede beslissingen willen nemen

Het hoogsensitieve kind tekent bijvoorbeeld graag perfecte hartjes of bouwt een degelijk bouwwerk. Daarnaast wil dit kind altijd goede beslissingen nemen, die ook goed uitpakkenvoor de leerkracht en vriendjes.

4. Oog voor details

Een hoogsensitief kind merkt veel details op. Het valt ze bijvoorbeeld op
dat er een mooi glanzend lint om het cadeautje zit en dat de leerkracht een
ander montuur bril heeft.

5. Prikkelgevoelig

Het hoogsensitieve kind reageert gevoeliger op zintuiglijke én sociaal-emotionele
prikkels. Het ervaart geluid snel als te hard en haren kammen doet écht
zeer. Ook een boodschap (een prikkel)van een ander kind als ‘nee, ik wil niet
met jou hand in hand lopen’ kan hard aankomen. Het kind schrikt sneller en
is sneller overstuur van de prikkels die op haar afkomen.

6. Omgevingsgevoelig

Dit houdt in dat het kind sterker reageert op wat er in de omgeving gebeurt. Is
de omgeving ondersteunend en warm, dan bloeit het kind op en geniet het van
het spelen in de klas. Is er echter geruzie en moet de leerkracht veel mopperen,
dan heeft een hoogsensitief kind daar al gauw last van; meer dan de kinderen die
niet hoogsensitief zijn.

Prikkelverwerking

Als je deze kenmerken bij een kind herkent dan kun je bij verdriet en schrikreacties vaak eenvoudig de balans weer herstellen. Hoe ziet dat er, bijvoorbeeld in het geval van Elin, concreet uit?

Ze is hoogsensitief en meester Raymond wil haar helpen minder lang last te hebben van haar soms ‘harde en boze stem’. Hiervoor moeten we inzoomen op hoe prikkels door het lichaam en het brein worden verwerkt.

Prikkels komen binnen in het brein en worden gefilterd en gelabeld als ‘belangrijk’ of ‘niet belangrijk’. Wat niet belangrijk is, wordt weggegooid en wat belangrijk is, blijft bestaan. Een effectief systeem waardoor je in balans blijft.

Overprikkeling

Een hoogsensitief kind merkt echter meer prikkels op en reageert op
sommige prikkels zoals geluid, pijn en op sociale signalen, zoals een gehaaste
ouder, een chagrijnige meester of juf en een afspraakje dat niet doorgaat,
sterker dan een niet-hoogsensitief kind.

Het lichaam ‘vindt’ ook wat van een binnenkomende prikkel. Het lichaam van een hoogsensitief kind geeft vaker aan dat het nodig is om alert te zijn, op zijn hoede. Hierdoor wordt het kind een beetje gespannen. Er ontstaat dan ook sneller een staat van overprikkeling: het brein van het kind kan niet meer verder met wat het aan het doen is, omdat het brein de hoeveelheid of intensiteit van prikkels niet kan verwerken.

Gelukkig zijn er goede manieren om deze overprikkeling snel te verminderen
zodat het lichaam in balans komt en het kind weer verder kan.

Bewegen!

Elin reageert duidelijk gevoelig op de stem van de meester én op de sfeer, die
in negatieve zin verandert in de klas, als de meester andere kinderen streng toespreekt. Elin kan deze prikkels niet goed zelf verwerken, ze blijven als het ware hangen. Dit levert haar een angstig en negatief gevoel op.

Deze gevoelens kunnen we reguleren door intense beweegprikkels in te zetten die een diepe druk geven. Zoals het doen van kikkersprongen met de hele klas. Het gaat om een vorm van bewegen waarmee een kind zijn lijf in sterke mate voelt.

Hierdoor krijgt het brein sterke signalen die helpen bij het herstellen van balans.
Van je stoel afspringen zodat je met je volle gewicht op de grond komt met je
voeten, werkt eveneens effectief. Hiermee slaan we twee vliegen in één klap:
er ontstaat ontspanning waardoor angst kan verdwijnen en het negatieve gevoel
gaat weg doordat er een positieve sfeer gecreëerd wordt.

Weer in balans

Na zes weken spreek ik Raymond weer. Hij vertelt dat hij iedere keer
nadat hij zijn strenge stem heeft gebruikt, bewust een intensief beweegmoment
inzet. Hij merkt op dat dit Elin helpt.

Elin schrikt nog steeds en heeft het niet zo op de negatieve sfeer die er dan ontstaat, maar dat is oké. De meester troost haar kort en gaat vervolgens bewegen. Hierdoor blijft Elin niet meer hangen in haar angst en negatieve gevoelens en kan door het beweegmoment snel weer verder met plezier maken.

Het effect wordt ook thuis gezien: ouders geven aan dat Elin vrolijk uit school komt, minder vermoeid is en makkelijker in slaap valt. Meester Raymond: ‘Het is
niet alleen goed voor Elin, maar ook voor de andere kinderen én mezelf
om steeds na een minder prettig moment bewust te bewegen. Ook wij kikkeren ervan op!’ •

Hoi, mijn naam is Josja Koelink en ik help al meer dan 15 jaar ouders van gevoelige kinderen. Ik ben HSP-specialist en ik heb een achtergrond als leidinggevende en autisme-expert in het voortgezet speciaal onderwijs.

Wil jij ook dat jouw kind gelukkig is? Laat mij je helpen! Je kan meedoen aan mijn ouderbegeleidingstrajecten of één van mijn online programma’s volgen, zoals Grip op Hoogsensitiviteit en Schermstrijd.
Laten we je kind gelukkig maken 😊

Spreek je snel!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *


Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.