Hoogsensitiviteit wordt bekender

In de afgelopen jaren heb ik gemerkt dat er steeds meer aandacht is voor hoogsensitiviteit. Dit vind ik heel fijn om te merken. Want hoe meer bekendheid er komt, hoe makkelijker het wordt voor een hoogsensitief persoon (HSP) om soepel door het leven te gaan. Toch is uitleg nog hard nodig. Dus top dat je dit artikel gaat lezen!

Als je een ouder bent van een hoogsensitief kind en je wil meer te weten komen over opvoeding ontdek dan wat mijn routekaartje voor een soepele opvoeding van je (hoogsensitieve) kind voor jou kan betekenen.

Wat betreft dit artikel, je kan bij het begin beginnen of direct naar een onderwerp gaan dat je aanspreekt:

• Een HSP merkt veel meer op
• Een HSP verbindt zich met de omgeving
• Voor een HSP geldt eerst denken dan doen
• Een HSP is sneller moe
• Een HSP is gauw overprikkeld
• Een HSP vergeet al snel zichzelf
• Een HSP ervaart sneller angst en paniek

Een HSP merkt meer op

Dit kenmerk is voor jou waarschijnlijk ook heel herkenbaar. Mensen die hooggevoelig zijn, zijn ware meesters in het opmerken van zelfs de kleinste details. Het lijkt alsof zij meer ‘zien’ dan een ander en dat is ook zo. Dit opmerken gaat bewust en onbewust en kan via alle zintuigen gaan. Soms kunnen ze het zelf niet eens goed verwoorden, maar HSP’s merken bijvoorbeeld aan alles dat er bij jou of in de omgeving iets veranderd is. Intuïtief, ook wel het ‘innerlijk weten’ genaamd, hebben ze haarscherp door dat de sfeer is veranderd of dat het goed is om een bepaald besluit nu juist wel of nog niet te nemen. Dit opmerken is een wezenlijk kenmerk van hoogsensitiviteit.

Een hoogsensitief persoon:

• voelt de sfeer en sfeerveranderingen tussen anderen goed aan
• merkt en ziet dat iemand niet meer zo lekker in zijn vel zit
• proeft het meteen als er iets veranderd is in een gerecht
• ruikt sterk, bijvoorbeeld welk parfum iemand op heeft of dat iemand ontstoken tandvlees heeft
• voelt in zichzelf een verandering, maar kan het nog onder woorden brengen
• heeft door dat iemand van humeur is veranderd alvorens deze persoon dit zelf doorheeft.

Een HSP verbindt zich met de omgeving

Iedereen krijgt voortdurend te maken met prikkels uit zijn omgeving. Een HSP merkt – deels ongemerkt – veel meer op van deze prikkels dan een niet-HSP en maakt een ‘verbinding’ met wat hij opmerkt. Een hooggevoelig persoon neemt de prikkels als het ware tot zich en er komt een diepgaande verwerking op gang.

Een voorbeeld ter verduidelijking: waar een niet-HSP een verdrietige collega een troostend woordje meegeeft en weer verder gaat met zijn dag – en dus de prikkel los kan laten -, zal een hoogsensitief persoon lang na het opmerken van het verdriet van deze collega nog kunnen nadenken over dit verdriet en wat dit voor deze collega zou betekenen.

Een hoogsensitief persoon kent intens geluk en intens verdriet

Het is zeker niet zo dat dit verbinden met de ander en de omgeving enkel nadelig is. Ja, een HSP kan er veel last van hebben als hij niet verder kan met zijn werk omdat hij zich zo druk maakt om iemand anders verdriet, maar het kan evengoed heel plezierig zijn om intens gelukkig te kunnen worden van een mooi muziekstuk, een knipoog van je baas of van een heerlijk bordje spaghetti. Hoogsensitief zijn betekent diep en intens verdriet kennen én gelukkig kunnen zijn tot in de hemel. HSP’s worden dus gekenmerkt door diepe dalen en hoge bergen.

Een hoogsensitief persoon heeft een groot inlevingsvermogen

Een mooi kenmerk van hoogsensitief zijn is dat een hooggevoelig persoon zich vaak met het grootste gemak kan inleven in de ander en empathisch kan reageren. Het zijn vaak hele goede luisteraars en ze worden ervaren als echte vrienden omdat ze de ander tot in ‘t diepste begrijpen. Doordat een HSP zich zo sterk verbindt met de ander en de omgeving, kan de ervaring van een ander voelen alsof een HSP deze ervaring zelf heeft ervaren. Als een kind wordt gepest kan een hooggevoelig kind hier net zo veel of soms nog meer last van hebben dan de gepeste. Een hoogsensitief kind voelt in dit geval wat de gepeste doormaakt, zo diep kan de verbinding gaan. De ervaring van een ander kan zo een persoonlijk gevoelde ervaring worden. Dit kan best lastig zijn om mee om te gaan. Kan jij voor jezelf zo’n voorbeeld bedenken?

Ben jij een hoogsensitief persoon? Dan doe je er wel goed aan om dit proces van verbinden goed bij jezelf te snappen en te herkennen. Juist door je te richten op de ander en de omgeving en je hier van nature mee te verbinden, is het gemakkelijk om jezelf uit het oog te verliezen.

Een aantal concrete voorbeelden:

• Intens verdrietig worden van het leed van iemand anders, dit kan bijv. een hoofdpersoon van een boek zijn of een oma van een vriendin.
• Veel last hebben als een ander gepest wordt.
• Heel goed kunnen luisteren en doorvragen bij een ander
• Intens gelukkig worden van mooie beelden, geluiden, gevoelens en ervaringen.
• Snel van een gelukservaring overgaan naar een verdrietervaring en zo heel wisselend in gevoel en humeur zijn.

Een HSP kan gedrag en gevoelens van anderen overnemen

Hoogsensitieve mensen nemen, doordat ze zich verbinden met de ander en de omgeving, heel gemakkelijk gedrag, gevoel en soms ook pijn van een ander over. Of ze reageren overeenkomstig de sfeer die ze voelen.

Voorbeelden:

• In een klas waar de sfeer druk en wild is kan een hooggevoelig kind ook meegaan in het drukke en wilde gedrag.
• Als een collega wordt vernederd door andere collega’s dan kan die vernedering net zo pijnlijk – of soms nog pijnlijker – aanvoelen bij een HSP als bij die collega.
• Als in een team de sfeer pessimistisch is en er weinig positieve energie heerst ondervindt een HSP hier vaak meer last van dat een niet hoogsensitief persoon. Een HSP wordt eerder meegetrokken in een negatieve sfeer.

Een HSP is zorgzaam en vredelievend

Hoogsensitieve personen kunnen zich goed inleven in anderen en kunnen persoonlijk voelen hoe het bijvoorbeeld is om gekleineerd te worden als dit bij een ander gebeurt. Dit inlevingsvermogen maakt dat HSP’s niet snel iemand moedwillig kwaad zullen doen. Ze weten namelijk maar al te goed hoe het voelt als het bij henzelf zou gebeuren.

Daarnaast ervaren hooggevoelige mensen ook vaak een gevoel van algehele verbondenheid met alles en iedereen. Ze kunnen alles met elkaar verbinden, denken graag in een totaalbeeld, leven zich goed in en dit alles bij elkaar maakt dat HSP’s ervaren dat we allemaal hetzelfde en allemaal net zo veel waard zijn. Iedereen verdient het om met respect en goedheid te worden behandeld. Ze laten zich kenmerken door termen als: loyaal, vredelievend, zorgzaam en gericht op harmonie. Een mooi bijkomend voordeel, toch? Ze houden dan ook niet van ruzies, slechte sferen, onrechtvaardighed e.d. Daar hebben ze meer last van dan anderen.

Voor een HSP geldt eerst denken dan doen

Alles wat een hoogsensitief persoon bewust en onbewust aan prikkels opvangt, zowel de omgevingsprikkels als die vanuit zichzelf, wordt diepgaand verwerkt. Het verdwijnt niet zomaar via een vergiet de aarde in, nee nieuwe prikkels worden als het ware eerst een tijdje in de week gelegd, daarna van alle kanten bekeken en hierdoor eigen gemaakt. Zo gaat het natuurlijk niet echt, maar het geeft wel aan dat een hoogsensitief persoon een prikkel van alle kanten uitvoerig bestudeert voordat een prikkel verwerkt is. Door dit diepgaande proces van verwerking heeft een HSP de tijd en/of de mogelijkheid om te denken vanuit een totaalplaatje, een overzicht. Hooggevoelige mensen worden gekenmerkt door een pause-to-check systeem: ze denken eerst na en daarna – als alles is gecheckt – komen ze pas in actie. Hierdoor zie je in de praktijk vaak dat HSP’s een wat afwachtende houding aannemen.

Een hoogsensitief persoon denkt in overzicht

Je ziet dit ook vaak bij hoogsensitieve mensen: dat ze goed zijn in het vormen van beelden bij hun gedachten en gevoelens en graag overzicht hebben over het grote geheel. Het mooie hieraan is dat een hoogsensitief mens over een rijke innerlijke belevingswereld beschikt, heel creatief kan zijn in het bedenken van oplossingen (want heeft het totaalplaatje al gemaakt voor zichzelf, ziet hierdoor het grote geheel en kan hierdoor makkelijk van de paden afwijken) en al voorziet wat de volgende stap zou kunnen zijn. Dit kan lastig zijn als jij als HSP gemakkelijk ontmoedigd of wanhopig kan worden omdat je – in je poging om de boel te overzien – je je juist verliest in de details. Want het is niet altijd makkelijk om de hoofdzaken te blijven onderscheiden als er zoveel prikkels zijn die opgemerkt en verwerkt moeten worden. Daar is gewoonweg de tijd niet altijd voor en daar is de wereld en zijn uitdagingen soms te complex voor. Ook kun je in je ‘check’ al beren op de weg hebben gezien die je ontmoedigen.

Sta eens stil bij hoe dit voor jou is. Is het voor jou een voordeel of verlies jij je toch wel geregeld in de details? Het is handig om dit voor jezelf te weten, zodat je hier rekening mee kunt houden.

Een aantal voorbeelden:

• Een HSP vindt het vaak fijner om eerst te zien hoe een ander iets aanpakt, zijn dus niet graag proefkonijn.
• Een HSP wacht vaak langer met leren fietsen of zwemmen totdat ze zich er veilig genoeg bij voelen en dan kunnen ze het meestal snel.
• Een HSP blokkeert gemakkelijk als het voor het blok wordt gezet of plots iets moet vertellen. Een HSP heeft dan geen tijd gehad om eerst na te denken alvorens te kunnen handelen en dan blokkeert een hooggevoelig persoon vaak.

Een HSP is sneller moe

Een hoogsensitief persoon verwerkt de waargenomen prikkels diepgaand en dit kost meer tijd dan anderen nodig hebben om hun dagelijkse indrukken te verwerken. Een nacht goed slapen is voor de meeste mensen voldoende om alle prikkels van de dag te verwerken en zo weer met energie aan de dag te beginnen. Hooggevoelige personen daarentegen hebben niet genoeg aan een nacht slapen. Zij worden wakker met een vermoeid gevoel. Zij hebben meer tijd nodig om te herstellen, maar die tijd is er vaak niet. Hoogsensitieve mensen zullen deze tijd zelf moeten gaan creëren en opeisen voor zichzelf. Doen ze dat niet, dan dreigt overprikkeling. Vermoeidheid komt vaak voor bij HSP’s en is een teken van overprikkeling.

HSP zijn vaak introvert

70% van de mensen die hoogsensitief zijn, zijn introvert. Dit wil zeggen dat ze als ze alleen zijn hun energie weer opladen en juist hun energie verliezen als ze met anderen zijn. Ze hebben het dus nodig om tijd alleen of in een klein, vertrouwd gezelschap door te brengen. Introverte mensen maak je niet gelukkig door ze voor of in een grote groep te plaatsen. Ze zijn over het algemeen terughoudend met het delen van hun ervaringen aan anderen, zeker bij relatief onbekenden. 30% van HSP’s is echter eerder extravert te noemen en doet wél zijn energie op in contact met anderen. Hoe dat kan lees je verderop!

Een HSP is snel overprikkeld

Een hooggevoelig persoon heeft als kenmerk dat het gemakkelijk overprikkeld kan raken en zelfs doorlopend overprikkeld kan zijn. Dit komt omdat hoogsensitieve mensen sterk reageren op de grote hoeveelheid prikkels die ze opmerken en veel tijd nodig hebben om dit allemaal te verwerken. Deze tijd is er helaas vaak niet.

Een HSP zal heel bewust tijd voor de verwerking van prikkels moeten maken. Dit vraagt om enerzijds bewustzijn van de eigen hoogsensitiviteit en de behoefte aan extra tijd en anderzijds om assertiviteit, moed en gezond egoïsme. De meerderheid van de mensen is niet hoogsensitief en heeft geen extra tijd nodig om prikkels te verwerken. Tijd voor jezelf vrijmaken betekent daarom dat je je leven anders moet regelen en andere keuzes moet maken. Dat is niet makkelijk, zeker als je geneigd bent zoals de meeste HSP’s, om je eerder aan te passen dan dat je je eigen koers zal varen.

Een HSP vergeet al gauw zichzelf

Hoogsensitieve mensen zijn over het algemeen heel goed in het zich aanpassen aan de ander en de omgeving. Ze kunnen zelfs opgaan of verdwijnen in de ander of de omgeving. Dit komt doordat ze zich verbinden. Ze maken het zich eigen. Aanpassen is een hele mooie eigenschap en is heel nuttig in groepen en in contact met anderen, tegelijkertijd is het aanpassen zoals veel HSP’s doen ook een valkuil. Als je namelijk direct opgaat in de ander en je verbindt met de ander of de omgeving, waar ben je dan zelf? Wat vind je ergens zelf van als je meteen overneemt wat een ander vindt? Hierdoor kan een gebrekkige identiteitsontwikkeling ontstaan met onzekerheid en weinig zelfvertrouwen tot gevolg. Voor HSP’s is het daarom ook belangrijk om te leren op de eigen intuïtie af te gaan, om te leren steeds weer na te denken wat je zelf wilt zodat je een scheiding kan maken tussen jezelf en de ander. Vergeet vooral ook jezelf dus niet!

Een HSP ervaart sneller angst en paniek

Verschillende onderzoeken bevestigen dat hooggevoelige personen sneller een fight-flight-freeze reactie vertonen dan niet hoogsensitieve personen. Waar anderen vaker de omgeving als veilig scannen, zo komt de scan voor een HSP vaker als onveilig uit de bus. Hierdoor zal een een hooogsensitief mens eerder blokkeren, bang worden, verstijven, vermijden…..of soms ook juist boos of agressief worden. Hoe zit dat bij jou of bij jouw kind? Ga jij snel in de alarmstand? En zo ja, hoe reageer jij dan?

Tot zover dit artikel. Heb je interesse om meer te lezen over hoogsensitiviteit? Lees dan de artikelen: wat betekent HSP en hoogsensitief en druk, gaat dat samen? Voor informatie over hoogsensitieve kinderen lees je dit artikel.